Kusza

Kusze w średniowieczu były traktowane jako broń niehonorowa. Na II Soborze Luterańskim (1139) zakazano ich używania przeciw chrześcijanom, jednak duża skuteczność kusz w walce spowodowała, że w wielu wojskach Europy tworzono oddziały kuszników. Z broni tej korzystało zarówno rycerstwo, jak i najemnicy, mieszczanie, a nawet chłopi. Kusze pozwalały na atak z dużej odległości przez co dawały efekt zaskoczenia. Charakteryzowały się dużym zasięgiem rażenia, były ciche, a wystrzeliwane z nich bełty miały większą prędkość od strzał łuków i bardziej płaski tor lotu. Były do tego łatwe w obsłudze.

Prezentowana kusza, pochodząca z przełomu XIV i XV wieku, ma konstrukcję wczesnego typu z bardzo prostym spustem. Łuk i kolba mocowane są do siebie skórzanym oplotem. Łęczysko, nazywane też łuczyskiem, wygięte jest na zewnątrz. Łuk przy napinaniu wzmacniały sklejone razem warstwy cienkich pasków karbowanego rogu, z wierzchu pokryte ścięgnami zwierzęcymi i nałożoną na nie cienką warstwą kory brzozowej, która chroniła wnętrze przed wilgocią. By naprężyć cięciwę naciągano ją i zahaczano o wycięcie w okrągłym orzechu zamocowanym w kolbie. W tym egzemplarzu brakuje jednak tego elementu mechanizmu spustowego, który zazwyczaj wytwarzano z poroża i kości a w późniejszym okresie z drewna lub metalu. Prosty metalowy uchwyt zamontowany od spodu, czyli dźwignia spustowa, zwalniał orzech i powodował wyrzut bełtu. Od góry łoże wyłożone jest kością z wyżłobioną bruzdą pod bełt. Z przodu zamocowane jest strzemię pomocne przy naciąganiu cięciwy, w które wkładano nogę, aby przytrzymać broń przy naciąganiu. Samo naciąganie cięciwy odbywało się początkowo przy użyciu haków naciągowych, noszonych przy pasie, później używano korby lub lewara.

Jest to prawdopodobnie najwcześniejsza kusza w zbiorach polskich.

Justyna Bądkowska