Aniołowie opłakujący Chrystusa

Ten niewielkich rozmiarów obrazek posiada ogromną moc oddziaływania. Intensywność i dramatyzm przedstawionych uczuć czyni zeń dzieło przejmujące, mocno angażujące emocjonalnie widza. Oglądamy scenę wyciszonego, przesyconego smutkiem trwania dwóch aniołów przy martwym Chrystusie. Muskularne, o klasycznych proporcjach ciało z dyskretnie jedynie zaznaczonymi śladami przebytej męki złożono na całunie, którego biel mocno kontrastuje z głębokim granatem nocnego nieba. Jeden z aniołów intensywnie wpatruje się w twarz zbawiciela, jakby z niedowierzaniem, w jego oczach kryją się znaki zapytania. Drugi modli się, ukrywszy twarz w dłoniach, na poły zrezygnowany, na poły pełen nadziei. Niebezpodstawnej: wokół głowy Chrystusa formuje się nadprzyrodzona poświata – zapowiedź zmartwychwstania. Przeczuwamy je także w heroizowanej manierze ukazania ciała – śmierć, choć realna, zostanie wkrótce pokonana. Ciało jaśnieje nieziemskim blaskiem, jest nadprzyrodzonym źródłem blasku, podczas gdy pozostałe partie malowidła spowija mrok. Zastosowane środki artystyczne znakomicie wyrażają dwoistość natury Chrystusa – ludzkiej i boskiej. Aniołowie, istoty niebiańskie, przedstawieni są nader cieleśnie, owładnięci ludzkimi uczuciami, bliscy. Ta postawa ułatwia identyfikowanie się z nimi w akcie intymnej kontemplacji tajemnicy szczególnego momentu historii zbawienia, rozpostartego między śmiercią a zmartwychwstaniem, co ma znaczenie w przypadku obrazu przeznaczonego do prywatnej pobożności. Zredukowana forma nie odbiera kompozycji monumentalności, a tematowi patosu.

Autor obrazu pozostaje bezimienny, możemy jednak wskazać pierwowzór przedstawienia: to znane i wielekroć kopiowane dzieło Guercina ze zbiorów National Gallery w Londynie. Pod względem stylistycznym pozostaje ono spójne z wczesną manierą malarza, gdy pozostawał on pod wpływem Caravaggia, stosując silną gradację światłocieniową. Typowa dla tego okresu twórczości jest także paleta kolorów. Miedź, użyta jako podłoże pozwalała na osiągnięcie świeżości lśnień oraz pożądanej głębokości koloru.

Dominika Walawender-Musz