Mały Rabin

Stanisław Dębicki był malarzem i ilustratorem książek. Studia malarskie odbył w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu u Christiana Griepenkerla (1881–1884), następnie studiował pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, później ponownie w Wiedniu, a w 1884 w Monachium u Sándora (Alexander von) Wagnera w Akademii i prywatnie u Paula Nauena. Po powrocie do kraju przez kilka lat pracował jako nauczyciel w Szkole Przemysłu Ceramicznego w Kołomyji (1886¬–1890). W tym okresie dużo jeździł po okolicy, do miasteczek i wsi takich jak Delatyna, Mikuliczyna, Żabiego, Tyszkowców, czego wynikiem były liczne szkice i notatki. W latach 1890–1891 mieszkał Paryżu i uczęszczał jeszcze do Académie Colarossi. Następnie zamieszkał we Lwowie, a w 1909 przeniósł się do Krakowa, gdzie po śmierci Stanisława Wyspiańskiego objął katedrę malarstwa dekoracyjnego w Akademii Sztuk Pięknych.

Obraz Mały Rabin powstały w 1885 roku, przekazany do zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie w 1948 roku, należy do przykładów prac z początkowego okresu, kiedy Dębicki mieszkał w Kołomyji (dzisiejsza Ukraina, wówczas wschodnia Galicja), zanim jeszcze rozpoczął pracę pedagoga w tamtejszej szkole. Okolice tego miasteczka i jego mieszczańscy wielokrotnie stawali się bohaterami dzieł artysty. Trzeba pamiętać, że było to środowisko zróżnicowane etnicznie. Oprócz Ukraińców mieszkali tu Rusini, Ormianie i Żydzi.

Mały Rabin to olejny szkic portretowy przedstawiający popiersie chłopca w jarmułce zwróconego en trois quarts do widza. Ma zamknięte oczy i usta ułożone w taki sposób, jakby coś szeptał, nucił, być może modlitwę. Na obrazie widoczne są swobodne, delikatne pociągnięcia pędzla. Została użyta stłumiona paleta barw w tonacji brązów, ugrów i szarości. Twarz jest jasna, co zostało uzyskane przez użycie bieli, która kontrastuje z czarną jarmułką. Artysta koncentruje się na podkreśleniu wyrazu twarzy oraz psychice portretowanego, co było wynikiem wnikliwej analizy postaci.

To nie jedyny obraz przedstawiający żydowskiego chłopca w twórczości Dębickiego. Znany jest chociażby Mały Rabin z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Beata Małgorzata Wolska