Dziad żniwny

Koniec żniw był dla mieszkańców wsi czasem wyjątkowym. Obchodzono wówczas dożynki, święto wywodzące się z czasów przedchrześcijańskich. Dożynki były przede wszystkim dziękczynieniem za obfity plon i wyrazem nadziei, że powtórzy się on w kolejnym roku. Były też okazją do wspólnej zabawy po ciężkiej pracy w polu. Miały własny ceremoniał i odbywały się według z góry ustalonego schematu, zgodnie z lokalnymi tradycjami. Na Pomorzu istotną funkcję pełnił tzw. dziad żniwny – der Alte, czyli stary. Była to pokaźnych rozmiarów kukła uformowana na wzór postaci ludzkiej, wykonana z ostatniego związanego snopka kończącego żniwa. Kukłę tę ubierano w starą sukmanę i kapelusz lub przystrajano kwiatami i wstążkami, a następnie uroczyście przenoszono albo przewożono przez wieś do stodoły gospodarza. Po drodze, mocno przy tym hałasując, żniwiarze polewali ją obficie wodą, symbolicznie przenosząc jej oczyszczającą moc na całość plonów. Po zakończeniu obrzędu odbywał się poczęstunek i zabawa z tańcami. W zbiorach Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się jeden dziad żniwny. Pochodzi z początku XX wieku z miejscowości Żelkówko, pow. słupski. Wykonany został techniką plecionkarską, jego słomiany korpus oparty jest na drewnianym krzyżaku, głowa została zrobiona z kłosów pszenicznych.

Agnieszka Słowińska