Kielich mszalny

Barokowy kielich mszalny ufundowany został, zgodnie z inskrypcją na stopie, dla kościoła w Chełmsku Śląskim. Cechuje go smukłość form i wyważone proporcje. Korpus naczynia jest trybowany, rytowany, a także zdobiony kontrastującymi ze złotym tłem srebrnymi reliefowymi plakietkami i ażurowymi nakładkami. Sześciolistną stopę zdobią owalne plakietki ze scenami Narodzin Jezusa, Hołdu Trzech Króli i Ostatniej Wieczerzy, na przemian z uskrzydlonymi główkami anielskimi. Dekorację kielicha tworzą ponadto charakterystyczne dla 2. połowy XVII wieku kwiaty na ulistnionych łodyżkach, w tym tulipany oraz irysy. Szczególnie interesujące jest wkomponowanie w ażurowy koszyczek czary hierogramów Chrystusa, Marii oraz św. Józefa. O ile zwyczaj umieszczania na kielichu znaków Chrystusa i Marii jest znany od średniowiecza, o tyle dodanie liter symbolizujących św. Józefa wskazuje na charakterystyczny dla Śląska czasów kontrreformacji kult Świętej Rodziny. Zapoczątkował go teolog i filozof, opat klasztoru cysterskiego w Krzeszowie, Bernard Rosa (1624–1696). Założone przez niego w 1669 roku świeckie Bractwo Świętego Józefa miało na celu odnowę wiary katolickiej na Śląsku. Oprócz św. Józefa szczególną czcią darzono też Świętą Rodzinę, nazywaną wówczas Trójcą Stworzoną. Bractwo zyskało w niedługim czasie ogromną popularność – na początku XVIII wieku miało ponad 100 tysięcy członków. Na terenach należących do opactwa Bernard Rosa budował liczne kościoły i kaplice, w tym wzniesiony w latach 1670–1680 barokowy kościół św. Rodziny w Chełmsku Śląskim. Pochodzący z jego wyposażenia kielich, z dekoracją nawiązującą do wezwania świątyni, został wykonany zapewne w ostatniej ćwierci XVII wieku przez nieznanego śląskiego złotnika.

Monika Frankowska-Makała