Koronacja Najświętszej Marii Panny

Dwufigurowa Koronacja Najświętszej Marii Panny reprezentuje wariant przedstawienia już po ceremonii koronacji, na którym Matka Boża zasiada na tronie z koroną na głowie obok błogosławiącego ją Chrystusa. Jej korona symbolizuje otrzymanie życia wiecznego, przyjęcie do Królestwa Niebieskiego oraz tytuł Królowej Niebios. Gesty pochylonej głowy i złożonych w modlitwie dłoni oznaczają pokorę i wstawiennictwo za ludzkością. Łagodny wizerunek Marii o pogodnej, jasnej twarzy i subtelna poza kontrastują z surowym, przepełnionym powagą boskości obliczem Chrystusa. Adekwatnie do pełnionej funkcji Chrystus – siedzący na tronie, majestatycznie wyprostowany Rex regnantum – król wszystkich króli prawą dłonią błogosławi Matkę, lewą rękę zaś trzyma na złotej kuli, symbolizującej jego wszechwładzę nad światem.

Tego rodzaju sceny stanowią w ikonografii chrześcijańskiej jeden z motywów gloryfikacji Marii, popularny w sztuce gotyckiej i znany chociażby z portalowych rzeźb francuskich katedr przełomu XII i XIII wieku, a także licznych przedstawień ołtarzowych.

Grupa rzeźbiarska Koronacji Marii stanowi centralną kwaterę monumentalnego ołtarza z kościoła św. Jana w Stargardzie, zwanego Poliptykiem Stargardzkim. Ta wieloelementowa nastawa ołtarzowa to jeden z najsłynniejszych zabytków sztuki gotyckiej z terenu Pomorza Zachodniego. Obficie złocone retabulum wypełniają różnorodne przedstawienia rzeźbione i malowane, tworząc szeroki pod względem tematyki, lecz precyzyjnie ustalony pod względem koncepcyjnym i strukturalnym program ikonograficzny. Tematyka ołtarza i jego wielkość świadczą o randze i znaczeniu stargardzkiego kościoła, a jednocześnie uhonorowują Marię – patronkę fundatorów, którymi byli stargardzcy joannici.

Stylistyka rzeźb ołtarza wykazuje pokrewieństwo z dziełami z początku XV wieku z obszaru północnych Niemiec, szczególnie Meklemburgii. Tamtejsze wzorce artystyczne, mające swe źródło w sztuce Niderlandów i Westwalii, docierały wówczas na Pomorze dzięki kontaktom ośrodków hanzeatyckich oraz samych zgromadzeń zakonnych, utrzymujących bogate w inspiracje twórcze relacje pomiędzy poszczególnymi komandoriami.

Dzieło prezentowane jest na wystawie stałej Misterium Światła. Sztuka średniowieczna na Pomorzu.

Kinga Krasnodębska