Pejzaż

Twórczość i działalność artystyczna Tadeusza Pruszkowskiego kształtowała język sztuki oficjalnej i akademickiej II Rzeczypospolitej. Ze względu na preferowaną tematykę – metaforyczne i symboliczne odwołania do dawnych toposów i wyobrażeń, a także poprzez rozwijany styl zakorzeniony w konwencjach sztuki dawnej Pruszkowski zarówno w prowadzonej przez siebie pracowni w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, jak i poprzez działalność grup artystycznych (m.in. Bractwa św. Łukasza) propagował idę maestrii warsztatowej. Prowadzone przez niego od 1923 roku w Kazimierzu Dolnym plenery dla studentów zainicjowały powstanie ważnej kolonii artystycznej. Zachęcały do poszukiwania w znajomych krajobrazach scenerii dla wyobrażeń symbolicznych, nawiązujących do renesansowych studiów portretowych i alegorycznych przedstawień w duchu realizmu holenderskiego. Z pracownią Pruszkowskiego byli związani między innymi A. Michalak i J. Wydra, wprowadzając krajobraz kazimierski do repertuaru studiów malarskich.

Obok pracy dydaktycznej i wielkoformatowych przedstawień historycznych Pruszkowski w latach 20. wykonywał studia plenerowe sytuujące się niejako na uboczu jego zasadniczego programu artystycznego. Odpowiadały one raczej bezpośredniej obserwacji i nowoczesnym rozwiązaniom kompozycyjnym. Brawurowo malowany pejzaż z 1920 roku łączy ukośny dukt drogi ujętej roślinnością z rozległym masywem błękitnego nieba, górującego nad kompozycją. Obraz staje się świadectwem szkicowego, pośpiesznego chwytania relacji form i kolorów – jest zarazem wynikiem niezwykle wrażliwego odtwarzania i interpretacji przyrody za pomocą pociągnięć pędzla wydobywających naturalne kształty. Obraz Pruszkowskiego niezwykle starannie harmonizuje kolorystykę, dając także wgląd w proces kształtowania materii malarskiej. Idąc tropem Cézanne’a i Pankiewicza, Pruszkowski odsłania dialog między obserwacją natury i jej malarskim przetworzeniem. Pejzaż, malowany w stylu nowoczesnym, pokazuje inny wymiar twórczości artysty, jako radosnego i spontanicznego spotkania z krajobrazem i świadectwo umiejętności malarskich.

Organizowane przez Pruszkowskiego plenery malarskie okażą się szansą nie tylko realizacji programu akademickiego, ale także wyrazem zastosowania nowoczesnego warsztatu malarskiego.