Postać kobiety z dzieckiem

Sztuka dogońska obfituje w przedstawienia wyobrażające kobietę z dziećmi. Symbolicznie nawiązują one do cenionej w Afryce miłości macierzyńskiej oraz kobiecej płodności.

Dogonowie wiedzą, że poczęcie jest wynikiem stosunków seksualnych pomiędzy kobietą i mężczyzną. Kontakty takie zabronione są tylko w przypadku gdy kobieta miesiączkuje. Dla Dogonów jest to bardzo ważne i wyraźnie odróżniają kobiety niemające menstruacji, nazywając je ayane, od tych w okresie menstruacji – yapune. Krew miesiączkowa jest nieczysta, zagraża ołtarzom nie tylko rodzinnym, ale też wspólnotowym. Dogonki w tym czasie są izolowane. Przebywają w specjalnych domach zwanych punulu (niekiedy też yapunuli, yapunulu ginu) budowanych na planie koła. W zależności od regionu takie odosobnienie może trwać od trzech do sześciu dni. Potem kobieta wraca do zagrody męża. Jeżeli mąż chce mieć pewność, co do ojcostwa jej dzieci to obowiązkowo powinien współżyć ze swoją żoną zaraz po jej powrocie z punulu. Brak miesiączki u kobiety w wieku rozrodczym jest dla Dogonów dowodem na jej stan błogosławiony. Jeżeli nie widać efektów, czyli brzuch kobiety nie rośnie, uważają, że dziecko śpi na wyraźne życzenie boga Ammy.

Mąż i żona zamieszkują osobne pomieszczenia, a w przypadku małżeństw poligynicznych – gdy mąż ma więcej niż jedną żonę, każda z nich mieszka osobno. Wieczorem żona odwiedza pomieszczenie męża (dembere) i tam dochodzi do zbliżenia. W myśl założeń mitologicznych podczas stosunku seksualnego mężczyzna dokonuje zasiewu. Dogonowie uważają, że jest on jak Nommo – bóstwo wody, które sprawia, że padający deszcz zapładnia ziemię. W ten sposób czynności rolnicze i akt małżeński łączą się w jedno.

Ewa Prądzyńska