Figura kultu zmarłych; popiersie

Wyrzeźbiona w steatycie figurka kultu zmarłych pomdo przedstawia popiersie człowieka z jaszczurką, której łapy obejmują głowę i ramiona postaci ludzkiej. Wśród afrykańskich rzeźb kamiennych w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie najliczniejsze są okazy steatytowe pochodzące z terenów Gwinei, Sierra Leone oraz Liberii. Większość z nich przedstawia postacie ludzkie. Rzeźby znalezione w Sierra Leone, nazywane w języku mende nomolisia (liczba pojedyncza nomoli), zazwyczaj mają duże, okrągłe głowy osadzone na masywnych szyjach, wyłupiaste oczy, wyraźnie zaznaczone nozdrza oraz pełne, otwarte usta z wyszczerzonymi zębami. Statuetki z terenów Gwinei i Liberii, nazywane w języku kissi pomda lub pomta (liczba pojedyncza pomdo), przedstawiają postacie w pozycji siedzącej z podkurczonymi nogami. Nawet połowę rzeźby stanowi głowa z twarzą o grubych, wyrazistych rysach, wypukłych oczach oraz szerokim i płaskim nosie.

Pochodzenie rzeźb nomolisia i pomda nie jest jasne. Jedna z teorii zakłada, że zostały wykonane przez przodków Kissi – Kirim i Bullom, grupy etniczne, które w przeszłości zamieszkiwały tereny Liberii, Gwinei i Sierra Leone. Niejasny jest również cel ich powstawania oraz datowanie. Współcześni mieszkańcy Liberii, Gwinei i Sierra Leone znajdują figurki nomolisia i pomda w ziemi oraz w kanałach wodnych podczas prac rolnych, a także podczas poszukiwania diamentów.

Katarzyna Findlik-Gawron