Pałka z postaciami przodków

Współczesną ojczyzna Dogonów jest Masyw Bandiagara – jedno z najbardziej zjawiskowych miejsc w Afryce Zachodniej. Jest to długi łańcuch położony w Mali w regionie Mopti, rozciągający się z południa na północny wschód na odcinku 200 km, równolegle do rzeki Niger. Niewielka część południowo-zachodniego krańca klifów znajduje się w Burkinie Faso.

W Masywie Bandiagara można wyróżnić płaskowyż, pionową skarpę z rumowiskiem kamieni u podnóża oraz równiny (Gondo, Seno). Potężna powierzchnia płaskowyżu zbudowana jest z płyty skalnej uformowanej z piaskowca zawierającego duże ilości żelaza i przesłoniętej miejscami ilastym, żółtym piaskiem. Jego krawędź przechodzi w uskok, który miejscami jest prawie pionowy, postrzępiony przez liczne wyłomy skalne i strome szczeliny pozwalające na komunikację między płaskowyżem a podnóżem usianym olbrzymimi blokami skalnymi, które wskutek erozji oderwały się od pionowych ścian oraz licznymi kamieniami i głazami. Masywne bloki skalne oddzielone wąskimi wąwozami i poprzecinane jaskiniami utrudniają dostęp do dogońskich wiosek i chociaż centrum kraju Dogonów znajduje się tylko około 170 km od starego handlowego miasta Dżenne, podróżnicy odwiedzający kraj Dogonów od początku XX wieku podkreślali odczucie izolacji. Zgodnie z tradycją ustną, Dogonowie zdecydowali się osiedlić wśród stromych skał Masywu Bandiagara właśnie z powodu ich niedostępności. Wąskie wąwozy, bloki skalne i głazy zapewniały schronienie przed atakami sąsiednich ludów, do których w ciągu ostatnich pięciuset lat należały Mossi, Songhai i Fulbejowie.

Izolacja Dogonów wpłynęła też na rozwój oryginalnej, nieskażonej żadnymi wpływami sztuki, która zachwyca dzisiaj wielu artystów, intelektualistów i kolekcjonerów.

Ewa Prądzyńska