Niesienie krzyża

Scena Niesienia krzyża ukazana na jednej z płaskorzeźb ołtarza pasyjnego z Wkryujścia odnosi się do Drogi Krzyżowej Jezusa. Via Dolorosa (łac. droga cierpienia) lub Via Crucis (łac. droga krzyżowa) prowadzi przez Stare Miasto Jerozolimy do bazyliki Grobu Świętego. Zgodnie z tradycją przemierzył ją Jezus, niosący krzyż na Golgotę, gdzie został ukrzyżowany. Powszechnym zwyczajem epoki średniowiecza było pielgrzymowanie do Ziemi Świętej w celu doświadczenia Męki Pańskiej poprzez udział w nabożeństwie drogi krzyżowej, od 1320 roku co piątek prowadzonej przez zakon franciszkanów. Udział w nabożeństwie umożliwiał uzyskanie odpustu zupełnego, czyli darowania kary doczesnej za grzechy. Pielgrzymki do Ziemi Świętej oraz relacje z tych podróży przyczyniły się do rozwoju nabożeństw związanych z kultem Męki w późnośredniowiecznej Europie. Dzieła o tematyce pasyjnej, od cykli obrazowych po rzeczywiste Kalwarie budowane od XV wieku, odpowiadały teologii naśladowania Chrystusa. Dawały również możliwość odbycia „duchowej pielgrzymki” do miejsc uświęconych Jego krwią.

Ołtarz wkryujski datowany jest na lata ok. 1510–1520. Został ufundowany przez księcia Bogusława X, jednego z najważniejszych władców w historii Pomorza. Fundacja książęca wydaje się wysoce prawdopodobna nie tylko ze względu na okazały charakter i klasę artystyczną dzieła. Przemawia za tym również wybór pasyjnej tematyki ołtarza dla kościoła pod wezwaniem maryjnym. Z przekazów kronikarskich znany jest fakt odbycia przez Bogusława X dwuletniej pielgrzymki do Jerozolimy w latach 1496–1498, w czasie której książę odwiedził wiele europejskich dworów i stoczył zaciętą walkę z flotyllą turecką. Kościół we Wkryujściu, gdzie znajdowała się jedna z rezydencji księcia, ucierpiał w czasie pożaru w 1473 roku. Nowy ołtarz poświęcony Pasji Chrystusa mógł stanowić fundację księcia w intencji dziękczynnej i pamiątkowej, po odbyciu pielgrzymki, zgodnie z ówczesnym zwyczajem.

Kinga Krasnodębska