Zdjęcie z krzyża - Opłakiwanie Chrystusa

Opłakiwanie zdjętego z krzyża ciała Jezusa w sztuce średniowiecznej jest motywem dewocyjnym sprzyjającym kontemplacji. Celem tych przedstawień jest odwołanie się do emocji, wzbudzanie współczucia i naśladowanie bólu bliskich pogrążonych w żałobie nad martwym ciałem Chrystusa, który poniósł okrutną ofiarę. Dużych rozmiarów płaskorzeźba ze sceną Opłakiwania stanowi trzeci z głównych obrazów niegdyś wypełniających szafę centralną ołtarza głównego w kościele Mariackim we Wkryujściu. Ukazuje najbardziej rozpowszechniony w okresie późnego średniowiecza wariant przedstawienia wykształcony w sztuce niderlandzkiej i związany z rozwojem kultu eucharystycznego. Ciało Chrystusa ułożone na całunie wprost na ziemi opłakują Jego matka, Jan, Marie – siostry Jego Matki, Józef z Arymatei oraz Nikodem. Wiele motywów kompozycyjnych wkryujskiego przedstawienia nawiązuje bezpośrednio do grafiki Hansa Schäufeleina, którego cykl obrazów pasyjnych został opublikowany w 1507 roku w Norymberdze. Drzeworyt niemieckiego mistrza sugeruje, jak wyglądała kompozycja płaskorzeźby, zwłaszcza w dolnej uszkodzonej partii płyty. Ciało Jezusa stanowi kompozycyjne i ideowe centrum. Złożone w płótnie całunu przypomina o eucharystycznym wymiarze Jego ofiary. Corpus Christi – Boże Ciało staje się hostią, symbolizuje tajemnicę Eucharystii. Odwołuje się do przemiany chleba w ciało, odbywającej się na ołtarzu – okrytym płótnem obrusu. Świadczy o obecności Chrystusa w sakramencie. Postać omdlewającej Marii na pierwszym planie przywołuje drugi wątek przedstawienia związany z ideą compassio, współuczestnictwa Marii w cierpieniu Syna i w dziele zbawienia. Pozostałe postaci, których pozy i mimika twarzy wyrażają głęboki smutek, to modelowe wzorce późnośredniowiecznej pobożności.

Kinga Krasnodębska