Calao i postaci przodków

Podstawą gospodarki dogońskiej jest kopieniactwo. Rytm pracy rolników wyznaczają pory roku, sucha i deszczowa. Pora deszczowa trwa od końca maja do połowy października, a sucha od listopada do maja. Początek pory deszczowej jest bardzo ważny dla rolników, w tym okresie bowiem muszą rozpocząć prace na polach i przygotować ziemię pod zasiew. Wyznaczenie konkretnej daty nie jest łatwe. Aby to ustalić Dogonowie obserwują niebo – bowiem niektóre prace rolne zwiastowane są przez pojawienie się określonych gwiazd na niebie, na przykład czas siewów sygnalizują widoczne na niebie Tolo Diugo (Plejady). Niektórzy Dogonowie obserwują Księżyc i odliczają czas pomiędzy kolejnymi nowiami. Siódmy nów po żniwach obwieszcza porę na zasiew.

Duży wpływ na rozpoczęcie prac polowych mają również wróżby, a raczej odpowiedzi uzyskiwane w ich trakcie. Niektórzy Dogonowie uważają, że czas rozpoczęcia różnych zajęć rolnych najprecyzyjniej określa szakal (blady lis) zostawiający swoje ślady na tablicach wróżebnych rysowanych i układanych na obrzeżach wiosek.

Obserwowanie nieba i umiejętne odczytywanie znaków jest bardzo ważne, bowiem zbyt szybkie wysianie ziarna i opóźnienie się pierwszego deszczu (anan polo) może doprowadzić do nieurodzaju i głodu. Tak samo rzecz się ma z przedłużającą się porą deszczową. Przeciągające się w czasie tzw. ostatnie deszcze (anan danon) mogą narazić Dogonów na poważne straty, gdyż zebrane w październiku ziarna zanim trafią do spichlerzy muszą być dobrze wysuszone. Mieszkańcy Masywu Bandiagara suszą wszystkie plony na tarasach domów, jest to bowiem najlepsze miejsce odseparowane od większości zwierząt. Niestety w żaden sposób nie jest chronione przed deszczem.

Ewa Prądzyńska