Pieczątka Michała Anioła

Prezentowany wycisk ma kształt elipsoidalny z płaskim tłem, obwiedziony jest wałkiem z uskokiem i marginesem. Na wycisku ukazane są postacie satyrów, bachantek i bachantów, nad którymi unoszą się dwa skrzydlate geniusze, trzymając rozciągnięty materiał. W sumie na gemmie można zobaczyć 15 postaci, konia, ptaka i prawdopodobnie baranka. Niektóre postacie niosą kosze pełne winogron, inne piją wino. W tle widać konia, a gemma jest podzielona na dwie części. Dolna część przedstawia krajobraz z rzeką między wzgórzami, gdzie na jednym brzegu siedzi małe putto z wędką, być może nawiązujące do nazwiska artysty Pierre Maria de Pescia. W XVIII wieku gemma ta była bardzo ceniona, choć wzbudzała spory co do swojego pochodzenia i autora. Tematyka zbliżona do obiektów Wil.3083/2-III/2-15 oraz Wil.3083/2-III/2-22. Oryginał można podziwiać w Luwrze: Bacchanale connue sous le nom de 'cachet de Michel Ange'. Wycisk przypomina ten opisany w „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.
Stanisław Kostka Potocki tak pisał o tym przedstawieniu w publikacji „O Sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski”: „Co do delikatności drobnej roboty i pięknego figur składu, głośnym jest sławny kamyczek, paryskiego zbioru, pod imieniem pieczątki Michała Anioła, znany, dlatego że ten wielki artysta, zwykle go zamiast pieczątki używał. Wyobraża on narodzenia Bachusa i w szczupłej przestrzeni pięciu lub sześciu linii zamyka do czternastu figur, nie licząc zwierzęcych, jako też drzewa i dolny oddział, w którym się mały rybak znajduje; Równie się dziwić przychodzi ich małości, proporcji, ukończeniu, składowi, a nawet i wolności pracy. Znali dobrze starożytni cenę jego i nieraz go przeobrazili; ja sam posiadałem nader piękną, lecz nieco większą dawną kopią jego, na krwawniku doskonałego ognia ryconą którą w Paryżu zgubiłem przypadkiem.”

Gliptyczna kolekcja wilanowskiego zbioru, pierwotnie własność Stanisława Kostki Potockiego, licząca 239 wycisków, podzielona jest na dwie części, oznaczone numerami Wil.3083/1 i Wil.3083/2. Repertuar zawiera różnorodne odciski, w tym portrety, popiersia historyczne, postacie mitologiczne, sceny historyczne i mitologiczne, rzeźby, zwierzęta, wazy oraz maski. Składają się głównie z czerwonej masy, być może laki lub mastyksu, sugerując ich zróżnicowane pochodzenie.

W 1785 roku hrabia Potocki podróżował do Włoch, gdzie zgromadził około dwudziestu gemm antycznych, niektóre z własnych wykopalisk. Kolekcję później wzbogaciły podróże do Londynu, Paryża i Warszawy. Zbiory, przechowywane początkowo w pałacu Potockich w Warszawie, zostały przeniesione do pałacu w Wilanowie, gdzie stały się częścią ekspozycji muzealnej.

Trzy grupy obiektów w kolekcji to odciski gemm antycznych, ich kopie oraz kamienie naśladujące starożytne wzory. Sygnatury mistrzów greckich, takich jak Solon, Sostratos czy Aulus, nadają jej wyjątkowy charakter. Gliptyka, czyli sztuka rzeźbienia w kamieniu, posiada bogatą historię i była używana jako narzędzie dydaktyczne, jak również źródło inspiracji dla artystów.

Kolekcja Potockiego ma wartość zarówno artystyczną, jak i dokumentacyjną, umożliwiając zgłębianie tajników sztuki starożytnej i podziwianie portretów władców, herosów i scen historycznych. To fascynujące okno do przeszłości, stanowiące zarazem piękny zbiór i inspirujące źródło poznania dziejów.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lippert’a znajdziesz tutaj: Pieczątka Michała Anioła

Oryginał można podziwiać w Luwrze: Bacchanale connue sous le nom de 'cachet de Michel Angel

Ilustracja pochodzi z Recueil de pierres gravées du Cabinet du Roi” [graphic], 1750;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)