Portret królewicza Władysława Zygmunta Wazy, późniejszego króla Władysława IV Wazy (1595–1648)

Wizerunek półpostaciowy; w ujęciu en trois quarts w lewo; w pionowym kadrze, na tle kotary i nieba, na które nachodzi gruby sznur z pętlą, zakończony chwostem. Książę koronny Władysław Zygmunt Waza ubrany w ciemny wams z krótkimi rękawami i jasną koszulę z mankietami obszytymi koronką; pod szyją kołnierz zakończony koronką; na lewym ramieniu płaszcz układający się w fałdy; na piersi zawieszony Order Złotego Runa; do pasa przytroczony rapier o krzyżowej rękojeści. Prawą rękę opiera na lasce; lewą, zgiętą w łokciu, na biodrze. Twarz nalana, z krótkim zarostem (zakręcone wąsy i tzw. hiszpańska bródka); głęboko osadzone oczy, spiczasty nos; włosy faliste, półdługie, zakrywające uszy; odkryte czoło; na głowie ciemny kapelusz z asymetrycznie wywiniętym rondem, zdobiony szkofią ze strusimi piórami.

Pierwowzorem malarskim ryciny wykonanej przez Paula Pontiusa był portret królewicza Władysława Zygmunta z jego Grand Tour, wykonany w Brukseli we wrześniu 1624 roku przez Petera Paula Rubensa, na zlecenie namiestniczki króla hiszpańskiego Filipa II w Niderlandach Południowych, infantki Izabeli Klary Eugenii. Obraz ten został zniszczony w 1731 roku podczas pożaru brukselskiego pałacu Coudenberg. Dziś znany jest z replik warsztatowych namalowanych na prośbę Władysława IV (m.in. przechowywanych w Zamku Królewskim w Warszawie i na Wawelu w Krakowie). Dzieło Pontiusa było również kopiowane i trawestowane w technikach graficznych np. przez Jacoba van der Heydela (1573–1645) i anonimowych rytowników.

dr Justyna Lijka