Kompozycja

Twórczość Tymona Niesiołowskiego kojarzona jest z jego uczestnictwem w ruchu formistycznym (1917–1922), pobrzmiewającym jeszcze w obrazach z okresu współpracy ze Stowarzyszeniem Polskich Artystów Plastyków „Rytm”, Awangardą, Nową Generacją czy Wileńskim Towarzystwem Artystów Plastyków. Wykształcony we lwowskiej Szkole Przemysłowej (1898–1900) i krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1900–1904), początkowo ulegał jednak wpływom środowiska młodopolskiego, na czele z dawnymi wykładowcami Józefem Mehoffferem i Stanisławem Wyspiańskim. Skłonność do posługiwania się dekoracyjną linią w kompozycjach malarskich, rysunkowych i graficznych towarzyszyła artyście do końca życia. Stały pobyt w Zakopanem w latach 1905–1926 przyczynił się do nawiązania kontaktów z plejadą twórców zafascynowanych góralszczyzną i Podhalem, między innymi Janem Kasprowiczem, Tadeuszem Micińskim, Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem, Karolem Szymanowskim, Stefanem Żeromskim, a zwłaszcza Stanisławem Witkiewiczem – autorem stylu zakopiańskiego – i jego synem Witkacym. Niesiołowski wstąpił w 1909 roku do Towarzystwa Sztuka Podhalańska, zaś rok później zaczął dostarczać projekty tkanin dla Stowarzyszenia „Kilim” w Zakopanem. Władysław Ślewiński, przebywający w pobliskim Poroninie w latach 1906–1910, zapoznał Niesiołowskiego z działalnością kolonii artystycznej Pont-Aven i rozwijaną tam metodą cloisonistyczną Paula Gauguina. Mistrz z Bretanii, odkrywszy relikty cywilizacji celtyckiej i rdzenną sztukę polinezyjską, upodabniał czarny kontur i wypełniające go pola czystego koloru do efektu archaicznych technik złotniczych (fr. émail cloisonné). Powszechne w Europie wywodzenie nowoczesnych środków wypowiedzi z korzeni własnych lub bardzo odległych kultur zainspirowało także kilku młodych malarzy i rzeźbiarzy, którzy wraz z Niesiołowskim i Witkacym utworzyli w 1917 roku grupę Ekspresjoniści Polscy (od 1919 Formiści). Akwarela ze zbiorów szczecińskich, przedstawiająca nakreśloną kilkoma lapidarnymi kreskami zakopiańską chatę, zapowiada awangardowe prace.

Szymon Piotr Kubiak