Dzban na wino komunijne

Dzban na wino komunijne, pochodzący z kościoła św. Ducha w Stargardzie, ozdobiony został w nietypowy sposób. Po bokach w wieńcach z liści laurowych widoczne są dwa medaliony trzymane przez wysuwającą się z obłoków rękę Boga. W jednym z nich ukazano mężczyznę z długimi, lekko falującymi włosami, ubranego w modny w 2. połowie XVII wieku wams z wyłożonym kołnierzem, w drugim – młodą kobietę, w sukni z dużym dekoltem odsłaniającym ramiona i bufiastymi rękawami. Zgodnie z inskrypcjami portrety przedstawiają fundatorów naczynia – Theophila Pipera (1620–1676) oraz jego żonę Elisabethę, z domu Brüsewitz. Theophil był zamożnym patrycjuszem, zajmującym się handlem suknem, jako starszy gildii sukienników przez kilka lat pełnił funkcję dyrektora stargardzkich stowarzyszeń kupieckich i rzemieślniczych. Jego małżonka pochodziła ze starego, szlacheckiego rodu von Brüsewitzów, wywodzącego się z Meklemburgii i mającego majątki również na Pomorzu.

Przedstawienia i inskrypcje na dzbanach komunijnych związane były zazwyczaj z treściami chrystologicznymi oraz historią zbawienia. Wprawdzie pojawiały się na nich również napisy oraz herby upamiętniające fundatorów, ale umieszczenie portretów na korpusie naczynia liturgicznego jest wyjątkowe. Wizerunki trzymane ręką Boga miały zapewne symbolizować oddanie się pod boską opiekę i nadzieję na życie wieczne. Dzban stawał się dzięki temu fundacją o charakterze epitafijnym. Stargardzki złotnik Gottfried Tesmer (czynny 1663 – około 1704), wykonał go w 1677 – rok po śmierci fundatora, zapewne na mocy zapisu testamentowego. Z Theophilem Piperem związana jest również donacja w wysokości 200 talarów na kamienną chrzcielnicę do odbudowanego po pożarze kościoła Mariackiego w Stargardzie, którą ustawiono w tamtejszym prezbiterium w 1679 roku.

Monika Frankowska-Makała